Hindistan’ın Vedik kültüründen gelen ve 5,000 senelik bir tarihe sahip olan Ayurveda dünyadaki en eski doğal tedavi sistemlerinden birisidir.

Ayurveda, sadece hastalıkların iyileştirilmesinde kullanılan bir sistem olmayıp, aynı zamanda her birimizin kendi sağlık dengesini bulması ve korumasında yol gösteren bir hayat bilimi olarak da düşünülmelidir (ayu= hayat, veda= bilim). Adeta bir yaşam kılavuzu gibi bizlere günlük ve mevsimsel beslenme, egsersiz ve davranış rutinlerimizi hatırlatır bu hayat bilimi. Gerçek sağlığın hastalığın yokluğu değil, iç (vücud – zihin) ve dış (doğa) dünyamızın dinamik bir dengesi olduğunu gösterir bizlere.

Ayurveda’ya göre insanlar ve doğa arasında çok temel bir ilişki mevcuttur. Hem insan hem de doğa eter, hava, ateş, su, ve toprak olmak üzere ‘beş element’en oluşur. Her ikisi de hareket, dönüşüm, ve yapı olarak sınıflandırılan üç asıl ilke ile yönetilir. Sanskrit’te doşaadı verilen bu ilkeler vücutta Vata (eter ve hava), Pitta (ateş ve su), ve Kapha (toprak ve su) olarak bilinir. Bu doşalar her birimizin kendine özgü fiziksel ve zihinsel bünyesinin temelini oluşturur.

Ayurveda’daki bünye kavramı bizlere psiko-fizyolojik bir harita gibi hem kuvvetlerimizi hem de zorluklarımızı gösterir ve kendi benliğimiz ile barışık olabilmemiz için en uygun olan beslenme ve hayat tarzı seçimlerini yapmamızda yardımcı olur. Aslında her birimizin içinde üç doşa da vardır, fakat çoğumuz için bir veya iki  doşa ağır basar.

Eğer sistemimizde Vata baskınsa, genelde ince bir kemik yapısına sahip, düşük kilolu, esnek kişilikli ve hevesli oluruz. Vata dengesizliği yaşayan bir insan anksiyete, uykusuzluk, cilt kuruluğu, kabızlık, ve konsantrasyon güçlüğü gibi problemler yaşayabilir. Pitta’nın egemen olduğu bir bünye ise ortalama bir kemik yapılı, hedef odaklı, keskin bir zekaya ve kuvvetli bir iradeye sahip olur. Pitta’nın dengesi bozulduğu zaman insan aşırı hırslı, asabi bir tavır edinir ve asidite veya başka bir enflamasyon problemi ile karşılaşabilir. Kapha’nın hükmettiği bir bünyede ise insanlar genelde daha kalın kemik yapılı, çok dayanıklı, ve aynı zamanda da tatlı ve yumuşak bir doğaya sahip olurlar. Eğer Kapha dengesini yitirirse insan yorgunluk, aşırı kilo, depresyon, ve tıkanıklık yaşayabilir.

Tüm bunlardan da anlaşılacağı gibi Ayurveda’nın en önemli hedeflerinden biri kişinin ideal dengesini bulmaktır. Bu hedef doğrultusunda insanın dengesizlikleri saptanıp bunların tekrar dengeye getirilmesi için beslenme, bitkisel takviye, masaj, mevsimsel detoks programları gibi tedavi yöntemleri kullanılabilir. Bunun dışında yoga ve meditasyon da dengenin yeniden oluşturulmasını, iyileşmenin teşvik edilmesini, ve sağlıklı uzun bir ömürü ulaşılabilir ve mümkün kılar.